5271 sayılı CEZA MUHAKEMESİ KANUNUNDA YAKALAMA VE GÖZALTI İŞLEMLERİ:

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 90.maddesinde;herkes tarafından geçici olarak yakalama yapılabilir:

a)-Kişiye suçu işlerken rastlanması.

b)-Suçüstü bir fiilden dolayı izlenen kişinin kaçması olasılığının bulunması veya hemen kimliğini belirleme olanağının bulunmaması.

Kolluk görevlileri,tutuklama kararı veya yakalama emri düzenlenmesini gerektiren ve gecikmesinde sakınca bulunan hâllerde;Cumhuriyet savcısına veya âmirlerine derhâl başvurma olanağı bulunmadığı takdirde,yakalama yetkisine sahiptirler.

Soruşturma ve kovuşturması şikâyete bağlı olmakla birlikte,çocuklara,beden veya akıl hastalığı,malûllük veya güçsüzlükleri nedeniyle kendilerini idareden aciz bulunanlara karşı işlenen suçüstü hallerinde kişinin yakalanması şikâyete bağlı değildir.

Kolluk,yakalandığı sırada kaçmasını,kendisine veya başkalarına zarar vermesini önleyecek tedbirleri aldıktan sonra,yakalanan kişiye kanunî haklarını derhal bildirir.

Birinci fıkraya göre,yakalanıp kolluğa teslim edilen veya ikinci fıkra uyarınca görevlilerce yakalanan kişi ve olay hakkında Cumhuriyet savcısına hemen bilgi verilerek,emri doğrultusunda işlem yapılır.Yakalama emrine konu işlemin yerine getirilmesi nedeniyle yakalama emrinin çıkarılma amacının ortadan kalkması durumunda mahkeme,hâkim veya Cumhuriyet savcısı tarafından yakalama emrinin derhâl iadesi istenir.

 

GÖZALTINA ALMA HANGİ HALLERDE OLUR:

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu 91.maddesinde;yukarıda açıklanan maddeye göre yakalanan kişi,Cumhuriyet Savcılığınca bırakılmazsa,soruşturmanın tamamlanması için gözaltına alınmasına karar verilebilir.Gözaltı süresi,yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilmesi için zorunlu süre hariç,yakalama anından itibaren yirmidört saati geçemez.Yakalama yerine en yakın hâkim veya mahkemeye gönderilme için zorunlu süre oniki saatten fazla olamaz.

Gözaltına alma,bu tedbirin soruşturma yönünden zorunlu olmasına ve kişinin bir suçu işlediği şüphesini gösteren somut delillerin varlığına bağlıdır.

Toplu olarak işlenen suçlarda,delillerin toplanmasındaki güçlük veya şüpheli sayısının çokluğu nedeniyle;Cumhuriyet savcısı gözaltı süresinin,her defasında bir günü geçmemek üzere,üç gün süreyle uzatılmasına yazılı olarak emir verebilir.Gözaltı süresinin uzatılması emri gözaltına alınana derhâl tebliğ edilir.

Suçüstü hâlleriyle sınırlı olmak kaydıyla;kişi hakkında aşağıdaki bentlerde belirtilen suçlarda mülki amirlerce belirlenecek kolluk amirleri tarafından yirmi dört saate kadar,şiddet olaylarının yaygınlaşarak kamu düzeninin ciddi şekilde bozulmasına yol açabilecek toplumsal olaylar sırasında ve toplu olarak işlenen suçlarda kırk sekiz saate kadar gözaltına alınma kararı verilebilir.Gözaltına alma nedeninin ortadan kalkması hâlinde veya işlemlerin tamamlanması üzerine derhâl ve her hâlde en geç yukarıda belirtilen sürelerin sonunda Cumhuriyet savcısına,yapılan işlemler hakkında bilgi verilerek talimatı doğrultusunda hareket edilir.Kişi serbest bırakılmazsa,yukarıdaki fıkralara göre işlem yapılır.Ancak kişi en geç kırk sekiz saat,toplu olarak işlenen suçlarda dört gün içinde hâkim önüne çıkarılır.Bu fıkra kapsamında kolluk tarafından gözaltına alınan kişiler hakkında da gözaltına ilişkin hükümler uygulanır.

a)-Toplumsal olaylar sırasında işlenen cebir ve şiddet içeren suçlar.

b)-26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer alan;

1. Kasten öldürme(madde 81, 82),taksirle öldürme(madde 85),
2. Kasten yaralama(madde 86, 87),
3. Cinsel saldırı(madde 102),
4. Çocukların cinsel istismarı(madde 103),
5. Hırsızlık(madde 141, 142),
6. Yağma(madde 148, 149),
7. Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti(madde 188),
8. Bulaşıcı hastalıklara ilişkin tedbirlere aykırı davranma(madde 195),
9. Fuhuş(madde 227),

10.Kötü muamele(madde 232),

c)-12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununda yer alan suçlar.

d)-6/10/1983 tarihli ve 2911 sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununun 33 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde belirtilen suçlar.

e)-10/6/1949 tarihli ve 5442 sayılı İl İdaresi Kanununa dayanılarak ilan edilen sokağa çıkma yasağını ihlal etme.

f)-21/3/2007 tarihli ve 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanununun 3 üncü maddesinde belirtilen suçlar.

(5)-Yakalama işlemine,gözaltına alma ve gözaltı süresinin uzatılmasına ilişkin Cumhuriyet savcısının yazılı emrine karşı,yakalanan kişi,müdafii veya kanunî temsilcisi,eşi ya da birinci veya ikinci derecede kan hısımı,hemen serbest bırakılmayı sağlamak için sulh ceza hâkimine başvurabilir.Sulh ceza hâkimi incelemeyi evrak üzerinde yaparak derhâl ve nihayet yirmidört saat dolmadan başvuruyu sonuçlandırır.Yakalamanın veya gözaltına alma veya gözaltı süresini uzatmanın yerinde olduğu kanısına varılırsa başvuru reddedilir ya da yakalananın derhâl soruşturma evrakı ile Cumhuriyet Savcılığında hazır bulundurulmasına karar verilir.

(6)-Gözaltı süresinin dolması veya sulh ceza hâkiminin kararı üzerine serbest bırakılan kişi hakkında yakalamaya neden olan fiille ilgili yeni ve yeterli delil elde edilmedikçe ve Cumhuriyet savcısının kararı olmadıkça bir daha aynı nedenle yakalama işlemi uygulanamaz.

(7)-Gözaltına alınan kişi bırakılmazsa,en geç bu süreler sonunda sulh ceza hâkimi önüne çıkarılıp sorguya çekilir.Sorguda müdafii de hazır bulunur.

 

GÖZALTI İŞLEMLERİNİN DENETİMİ:

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 92.maddesinde;Cumhuriyet başsavcıları veya görevlendirecekleri Cumhuriyet savcıları,adlî görevlerinin gereği olarak,gözaltına alınan kişilerin bulundurulacakları nezarethaneleri,varsa ifade alma odalarını,bu kişilerin durumlarını,gözaltına alınma neden ve sürelerini,gözaltına alınma ile ilgili tüm kayıt ve işlemleri denetler;sonucunu Nezarethaneye Alınanlar Defterine kaydederler.

 

YAKALANAN VEYA TUTUKLANAN KİŞİLERİN NAKLİ NASIL OLUR:

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunun 93.maddesinde;Yakalanan veya tutuklanarak bir yerden diğer bir yere nakledilen kişilere,kaçacaklarına ya da kendisi veya başkalarının hayat ve beden bütünlükleri bakımından tehlike arz ettiğine ilişkin belirtilerin varlığı hâllerinde kelepçe takılabilir.

 

YAKALANAN KİŞİ MAHKEMEYE NASIL GÖTÜRÜLÜR:

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 94.maddesinde;Hâkim veya mahkeme tarafından verilen yakalama emri üzerine soruşturma veya kovuşturma evresinde yakalanan kişi,en geç yirmi dört saat içinde yetkili hâkim veya mahkeme önüne çıkarılır.

(2)-Yakalanan kişi,en geç yirmi dört saat içinde yetkili hâkim veya mahkeme önüne çıkarılamıyorsa,aynı süre içinde yakalandığı yer adliyesinde,mevcut değil ise en yakın adliyede kurulu sesli ve görüntülü iletişim sisteminin kullanılması suretiyle yetkili hâkim veya mahkeme tarafından bu kişinin sorgusu yapılır veya ifadesi alınır.

(3)-İfadesi alınmak amacıyla düzenlenen yakalama emri üzerine mesai saatleri dışında yakalanan ve belirlenen tarihte yargı mercii önünde hazır bulunmayı taahhüt eden kişinin serbest bırakılması,Cumhuriyet savcısı tarafından emredilebilir.Bu hüküm her yakalama emri için ancak bir kez uygulanabilir.Taahhüdünü yerine getirmeyen kişiye,yakalama emrinin düzenlendiği yer Cumhuriyet savcısı tarafından bin Türk lirası idari para cezası verilir.

 

YAKALANAN VEYA GÖZALTINA ALINANIN DURUMUNUN YAKINLARINA BİLDİRİLMESİ NASIL OLUR:

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 95.maddesinde;Şüpheli veya sanık yakalandığında,gözaltına alındığında veya gözaltı süresi uzatıldığında,Cumhuriyet savcısının emriyle bir yakınına veya belirlediği bir kişiye gecikmeksizin haber verilir.

(2)-Yakalanan veya gözaltına alınan yabancı ise, yazılı olarak karşı çıkmaması halinde, durumu, vatandaşı olduğu devletin konsolosluğuna bildirilir.

 

YAKALAMA TUTANAĞI:

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 97.maddesinde;Yakalama tutanağı

Yakalama işlemi bir tutanağa bağlanır.Bu tutanağa yakalananın,hangi suç nedeniyle,hangi koşullarda,hangi yer ve zamanda yakalandığı,yakalamayı kimlerin yaptığı,hangi kolluk mensubunca tespit edildiği,haklarının tam olarak anlatıldığı açıkça yazılır.

 

YAKALAMA EMRİ VE NEDENLERİ:

5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun 98.maddesinde;Soruşturma evresinde çağrı üzerine gelmeyen veya çağrı yapılamayan şüpheli hakkında,Cumhuriyet savcısının istemi üzerine sulh ceza hâkimi tarafından yakalama emri düzenlenebilir.Ayrıca,tutuklama isteminin reddi kararına itiraz halinde,itiraz mercii tarafından da yakalama emri düzenlenebilir.

(2)-Yakalanmış iken kolluk görevlisinin elinden kaçan şüpheli veya sanık ya da tutukevi veya ceza infaz kurumundan kaçan tutuklu veya hükümlü hakkında Cumhuriyet savcıları ve kolluk kuvvetleri de yakalama emri düzenleyebilirler.

(3)-Kovuşturma evresinde kaçak sanık hakkında yakalama emri re’sen veya Cumhuriyet savcısının istemi üzerine hâkim veya mahkeme tarafından düzenlenir.

(4)-Yakalama emrinde,kişinin açık eşkâli,bilindiğinde kimliği ve yüklenen suç ile yakalandığında nereye gönderileceği gösterilir.

Ahmet Mutlu Hukuk Bürosu ® olarak, bu ve buna benzer Ceza Davalarında; Şüpheli/Sanık Müdafiliği ve mağdur-Müşteki Vekilliği tüm aşamalarda hizmet vermektedir.